MENİSKÜS YARALANMALARI VE REHABİLİTASYONU

Menisküsler, diz ekleminde bulunan C şeklindeki kıkırdak yapılardır. Her dizde iç (medial) ve dış (lateral) menisküs bulunur. Menisküsler, dizin yük taşıma kapasitesini artırır, eklem yüzeylerini korur ve dizdeki darbeleri emer, eklem stabilitesini sağlar.

Menisküs yaralanmaları, genellikle ani dönme, çömelme, sıçrama veya düşme gibi hareketler sırasında meydana gelir. Ayrıca yaşa bağlı dejeneratif değişiklikler sonucu da oluşabilir. Menisküs yırtıkları dizde ağrı, şişlik, hareket kısıtlılığı ve kilitlenme gibi şikâyetlere yol açar.

Belirtileri

Menisküs yaralanmalarının tipik belirtileri:

  • Dizde ani veya kronik ağrı, özellikle bükme ve dönme sırasında
  • Şişlik ve sertlik, yaralanmadan sonraki ilk 24–48 saatte belirgin olabilir
  • Dizde kilitlenme veya takılma hissi
  • Diz hareketlerinde kısıtlılık
  • Merdiven çıkma veya çömelme gibi aktivitelerde zorlanma

Not: Bazı menisküs yırtıkları küçük olabilir ve başlangıçta belirgin şikâyet yaratmayabilir, fakat zamanla eklem fonksiyonunu bozabilir.

Nedenleri ve Risk Faktörleri

  • Spor aktiviteleri: Futbol, basketbol, kayak gibi ani dönme ve yüklenme gerektiren sporlar
  • Düşme veya travma: Diz üzerine ani düşme veya çarpma
  • Yaş ve dejenerasyon: 40 yaş üstü kişilerde menisküs dokusu zamanla incelir ve yırtılmaya daha yatkındır
  • Ön çapraz bağ yaralanmaları: Diz stabilitesini bozarak menisküs yaralanma riskini artırır

Menisküs Yaralanması Türleri

  • Radyal Yırtık: Menisküsün ortasından merkeze doğru yırtılması
  • Longitudinal (Boyuna) Yırtık: Menisküsün uzunlamasına yırtılması
  • Flap Yırtık: Menisküs dokusunun bir kısmının serbestleşmesi ve eklem içine takılması
  • Dejeneratif Yırtık: Yaşa bağlı kıkırdak dokusunun incelmesi sonucu oluşan yırtık

Not: Yırtığın tipi, yeri ve büyüklüğü tedavi yöntemini belirler.

Tanı Süreci

  • Fizik muayene: Dizde hassasiyet noktaları, kilitlenme testleri ve hareket açıklığı kontrol edilir
  • MR (Manyetik Rezonans): Menisküs yırtığını ve eklem yapısını detaylı gösterir
  • Röntgen: Kemik yapısında kırık veya dejeneratif değişiklikleri görmek için

Tedavi Yaklaşımı

Menisküs yaralanmalarında tedavi, yaralanmanın tipi, büyüklüğü, hastanın yaşı ve aktiviteleri göz önünde bulundurularak planlanır:

1. Konservatif (Cerrahi Olmayan) Tedavi

  • Dinlenme ve dizin zorlanmaması
  • Buz uygulaması ile ağrı ve şişlik kontrolü
  • Ağrı kesici ve anti-inflamatuvar ilaçlar
  • Fizik tedavi ve rehabilitasyon
  • Kas güçlendirme (kuadriseps, hamstring)
  • Eklem hareket açıklığını artırma
  • Denge ve proprioseptif egzersizler

2. Cerrahi Tedavi

  • Artroskopik menisküs tamiri: Yırtık onarılır, eklem korunur
  • Menisektomi: Yırtığın uygun olmayan kısmı temizlenir
  • Ameliyat sonrası rehabilitasyon programı, diz fonksiyonunun geri kazanılmasını sağlar

Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Yöntemleri

Menisküs yaralanmalarında fizyoterapi, iyileşmeyi hızlandırır ve tekrar yaralanma riskini azaltır. Kullanılan yöntemler:

  • Egzersiz Terapisi

    Kas güçlendirme, esneklik ve fonksiyonel hareketler

  • Denge ve Proprioseptif Eğitim

    Diz stabilitesini artırır

  • Elektroterapi

    Ağrı ve ödem kontrolü (TENS, ultrason)

  • Hidroterapi

    Su içinde yapılan egzersizlerle eklem üzerindeki yük azalır

  • Manuel Terapi ve Eklem Mobilizasyonları

    Kas ve bağ dokusunu gevşetir, hareket açıklığını artırır

  • Kinesiotaping ve Destek Bantları

    Diz çevresini destekler ve stabilite sağlar

Rehabilitasyon Hedefleri

  • Dizde ağrıyı ve şişliği azaltmak
  • Kas gücünü ve eklem stabilitesini artırmak
  • Eklem hareket açıklığını geri kazanmak
  • Günlük yaşam ve spor aktivitelerine güvenli dönüş sağlamak
  • Tekrarlayan menisküs yaralanmalarını önlemek